Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk romanında şair ve şiir

VakıfBank Kültür Yayınları’nın yayımladığı “Geç Osmanlı Dönemi Romanlarında Şair ve Şiir”; “Şair kimdir?”, “Şairleri diğer sanatçılardan ayıran özellikler var mıdır?”, “Şiir nedir ve nasıl yazılır?” sorularını sorarak Türk romanında şairin ve şiirin edindiği yeri inceliyor. Akademisyen Bahanur Garan Gökşen’in araştırma eseri, şairlerin şiiri nasıl tanımladığını, Divan, Halk ve Batı şiirine yaklaşımlarını, dönemlerinin poetik meselelerini, şiirlerini paylaşma sancılarını ve narsisizmle mücadelelerini geniş çaplı bir incelemeyle okura sunuyor.

Romantizm, melankoli ve yaratıcılık

Şair kimliğinin ve şiir sanatının Türk romanında edindiği yeri romantizm, melankoli, yaratıcılık gibi kavramlar çerçevesinde ele alan yazar, eserinde şiir türü üzerine dönemin ünlü tartışmalarına da yer vererek şiirin tanımı üzerine yapılan yorumlara da yer veriyor. “Şair figürünün yaradılışından gelen duygusal kişiliği romantizmin de etkisiyle melankoliye yaklaşmış, “devrin hastalığı” olarak nitelenen melankoli, Batı edebiyatı gibi Türk edebiyatını da etkisi altına almıştır” diyen Gökşen, şunları söylüyor: 

“İncelenen romanlarda tabiat bağlamında genellikle sonbahar mevsiminin seçilmesi de melankoli açısından önemlidir, zira melankolik şairin kendi ruh durumuyla özdeşleştirdiği mevsim sonbahardır. Buna karşılık genellikle olayların başladığı bahar mevsimi aşkın ve hayallerin mevsimi olarak nitelendirilmekte, bütün güzellikler bu mevsimde yaşanmaktadır. Melankoli çerçevesinde yer verilen bir diğer başlık da “Kaybedilen Cennet: Çocukluk”tur, çünkü çocukluğa özlem duyulması ve geçmiş güzel günlerin hasretle yâd edilmesi romantizm etkisindeki melankolik şairin kendini teselli etmek için başvurduğu bir yöntemdir.”

Şair figürleri hakkında kapsamlı bir çalışma 

Milli Kütüphane ve İstanbul Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nde şaire ve şiire odaklanan roman araştırmalarından da faydalanarak oluşturulan kitap, “Romanın Şairi”, “Şairin Şiiri” ve “Şairin Yaratıcılığı” şeklinde üç ana bölümden oluşuyor. Çalışmanın birinci bölümünde romanlarda yer alan şair kahramanlar değerlendirilirken, ikinci bölümde şairin kimliğine ve şiirin tanımına odaklanılıyor. Üçüncü bölümde ise şairlerin şiirlerini yaratma aşamaları ele alınarak, özellikle bir eserin meyvelerinin tomurcuklandığı dönem olan “karşılaşma evresi” inceleniyor.

Tanzimat dönemi romanlarından Cumhuriyet dönemi romanlarına kadar romantizm akımı çerçevesinde romandan romana değişiklik gösteren şair imajının ele alındığı “Geç Osmanlı Dönemi Romanlarında Şair ve Şiir” felsefe, psikoloji ve sosyoloji ekseninde dönemin sanatçılar üzerinde oluşturduğu ruh halini anlatan kapsamlı bir çalışma olarak dikkat çekiyor.

Bahanur Garan Gökşen kimdir? 

2010 yılında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden mezun oldu. Hacettepe Üniversitesi Yeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalında başladığı yüksek lisans programını 2013 yılında tamamladı. Aynı yıl Mimar Sinan Güzel Sanatlar

Üniversitesi Yeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalında başladığı doktora programını 2018 yılında bitirdi. Muallim Tevfik Fikret Özel Sayısı’nı tıpkıbasım ve çeviri yazı olarak hazırladı. Yine İlhan Tarus’un Kasabanın Ruhu adlı romanını ve Selçuk Baran’ın Türkân Hanım’ın Ölümü adlı tiyatro eseri ve hikâyesini yayına hazırladı. Erol Gökşen ile Nâbizade Nâzım’ın Mini Mini Mektepli ve Hanım Kızlara adlı eserini çeviri yazı ve tıpkıbasım olarak yayınladı. Cemal Süreya’nın 1968-1875 yıllarında Türk Dili dergisinde kalmış yazılarını Yabancı Yayınlar adıyla kitap olarak yayınladı. Murat Yalçın ile Bir Yalnız 100. Doğum Yılında İlhan Berk adlı sempozyum kitabının editörlüğünü yaptı. Varlık, Kitap-lık, Hürriyet Gösteri, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Turkish Studies, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi gibi dergilerde yazıları yayınlandı. 2018 yılından beri İstanbul Arel Üniversitesi’nde Doktor Öğretim Üyesi olarak görev yapmaktadır.

Kaynak: (BHA) - Beyaz Haber Ajansı